Aby Unia Europejska mogła skutecznie rozwiązać problem związany z historycznymi protestami rolników, musi ona przywrócić rolnictwu centralne miejsce w swojej strategii

Szanowna Pani Przewodnicząca,
Szanowny Panie Premierze,

Historycznie rolnictwo i leśnictwo z powodu swojego strategicznego znaczenia było podstawą europejskiego projektu. Nasze sektory odpowiadają za produkcję wielu towarów, które są niezbędne. Mamy kluczową rolę do odegrania w zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego 450 milionom unijnych konsumentów, pozostając jednocześnie największym globalnym eksporterem produktów rolno-spożywczych. Rolnicy jako pierwsi odczuwają skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych, przyczyniając się jednocześnie do transformacji poprzez zmniejszanie poziomu emisji i przechowywanie dwutlenku węgla. Jesteśmy strażnikami obszarów wiejskich i bioróżnorodności. Na poziomie lokalnym podejmujemy działania w zakresie inicjatyw wpisujących się w inteligentne i zrównoważone rolnictwo i leśnictwo.

W ostatnich latach głos europejskich rolników i zrzeszających ich spółdzielni przybierał coraz bardziej alarmistyczny ton, ale dziś widzimy, że nie był on słyszany. Zamiast tego decydenci postrzegali nasz głos jako problematyczny, zapominając o setkach tysięcy różnych inicjatyw na rzecz zrównoważoności i umniejszając znaczenie rolnictwa i leśnictwa w projekcie europejskim. Należy natychmiast zmienić ten paradygmat! Tracimy cenny czas mierząc się z problemami, kiedy w polityce dominuje polaryzacja, a podejmowane decyzje nie opierają się na nauce i informacji zwrotnej pochodzącej od praktyków. Europejscy rolnicy i zrzeszające ich spółdzielnie są częścią rozwiązania.

Mierzymy się z bezprecedensową liczbą nakładających się na siebie wyzwań gospodarczych, środowiskowych, społecznych i innych, które zagrażają źródłom utrzymania i konkurencyjności licznych rolników. Wielu z nas czuje się zapędzonych w pułapkę rosnących kosztów produkcji i presji rynków wywieranej przez garstkę detalistów i zmów zakupowych podmiotów działających w państwach członkowskich.  Ponadto niektóre elementy unijnej polityki handlowej generują niemożliwe do udźwignięcia obciążenia dla części naszych najważniejszych produktów, co zagraża naszej zdolności do przeprowadzenia koniecznych zmian.

Skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz napięcia geopolityczne są odczuwalne w obszarach wiejskich znajduących się we wszystkich zakątkach UE i wpływają na zdolność naszego sektora do dalszego zapewniania społeczeństwom europejskim dostępnych cenowo produktów. Jak, biorąc pod uwagę te okoliczności, mamy przeprowadzić skuteczną zastępowalność pokoleń?

Te wyzwania są jeszcze trudniejsze z powodu dodatkowych wymagań i przepisów tworzonych na poziomie UE. Zielony Ład był dla rolnictwa swoistym tsunami, któremu towarzyszyły na szybko prowadzone konsultacje, narzucane odgórnie cele bez przeprowadzonej uprzednio analizy i propozycje, których wykonalność nie została zweryfikowana.

Rosnąca w ostatnich miesiącach i tygodniach liczba uzasadnionych protestów zwraca uwagę na coraz pilniejszą konieczność skupienia się UE w swoich politykach na obszarach wiejskich, rolnictwie i leśnictwie. Nasi członkowie popierają pokojowe demonstracje. Przypominania o tym nigdy dość. Nie będziemy wspierać działań, które nie są zgodne z zasadami obowiązującymi w demokratycznym społeczeństwie. 

Ale rolnicy, właściciele lasów i model spółdzielczości potrzebują stabilności, przejrzystości i przewidywalności, aby móc patrzeć w przyszłość ze spokojem. Należy promować konkurencyjny model spółdzielczości, który poprawi pozycję przetargową rolników w łańcuchu dostaw żywności, ułatwi wspólne inwestycje umożliwiające rolnikom otrzymanie większej wartości dodanej za wytwarzane produkty. Należy także wspierać zrównoważoność finansową, społeczną i środowiskową rolników.

Samowystarczalność w zakresie produkcji oraz transformacja Europy w kontynent neutralny klimatycznie to strategiczne kierunki UE. Dziś, jako członkowie Copa i Cogeca, mówimy o pilnej konieczności udzielenia odpowiedzi na obawy tysięcy protestujących rolników i stworzeniu dla naszego sektora perspektywy długoterminowej.

W perspektywie krótkoterminowej należy skupić się w pierwszej kolejności na:

  1. Wdrożeniu w trybie pilnym rozwiązań, które ułatwią rolnikom pracę i życie oraz na wprowadzeniu rozwiązań, które poprawią sytuację. Wymaga to wyeliminowania nadmiernych obciążeń administracyjnych, które nie są kompatybilne z warunkami agronomicznymi oraz rezygnacji z narzucanych odgórnie, „uniwersalnych” przepisów. Z radością przyjmiemy pakiet upraszczający, który pomoże rozwiać obawy rolników. W związku z tym wzywamy Komisję Europejską do zapewnienia odstępstw od wymagań w zakresie warunkowości  (np. Normy GAEC 1, GAEC 6 i 7), ekoschematów i warunków rolno-środowiskowo-klimatycznych powstałych na tej podstawie. Pierwszym krokiem (ale połowicznym i niewystarczającym) jest decyzja podjęta wobec GAEC 8 na rok 2024.
  2. Doprowadzeniu do tego, aby propozycja Komisji dotycząca autonomicznych środków handlowych dla Ukrainy (ATM) obejmowała także zboża, rośliny oleiste i miód, proponując dla nich także automatyczne środki ochronne, które wprowadzono dla sektora drobiu, jaj i cukru. Postulujemy także zmianę okresu referencyjnego dla tego rozwiązania i zamiast stosowania średnich wolumenów z lat 2022/2023 oparcie się na tych z lat 2021/2022. Należy także zapewnić specjalne wsparcie służbom celnym na granicach z UA.
  3. Zagwarantowaniu wzajemność norm produkcji i równych warunków dla naszego handlu. Należy wysłać mocny sygnał i uniemożliwić zawarcie umowy UE-Mercosur w obecnym kształcie.
  4. Zapewnieniu, aby europejskie gospodarstwa otrzymywały uczciwe wynagrodzenie w ramach łańcucha żywności, czemu musi towarzyszyć pilne i skuteczne wdrożenie w każdym z państw członkowskich dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych, sprawiedliwszy podział zysków między wszystkie podmioty łańcucha i zakaz prowadzenia sprzedaży poniżej kosztów.
  5. Działaniu na rzecz przełomu w sprawie roślin kat. 1 NGT, aby wysłać dobry sygnał do sektora w kwestii innowacji i praktycznych rozwiązań.
  6. Dodatkowych rozporządzeniach takich jak dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych (IED), prawo o dobudowie zasobów przyrodniczych (NRL) i rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, nad którymi wciąż prowadzone są dyskusje, które oznaczają „narzucane odgórnie cele”, podejścia, którym brakuje sensu, czasu i funduszy. Należy to poprawić i w tych obszarach, gdzie jest to potrzebne udzielić Parlamentowi odpowiedniego pełnomocnictwa. Wdrażanie w terenie tych przepisów w obecnym brzmieniu najprawdopodobniej doprowadzi do utraty konkurencyjności, wzrostu kosztów i obciążeń administracyjnych ponoszonych przez naszych członków. Tym zjawiskom będzie towarzyszyć niezrozumienie i brak akceptacji.
  7. Oczekujemy wsparcia dla pozytywnej decyzji w sprawie propozycji Komisji dotyczącej zmiany załączników do konwencji berneńskiej, aby umożliwić zarządzanie populacją wilków, co przyniesie korzyści rolnikom i społecznościom wiejskim w całej UE.

W najbliższych tygodniach i miesiącach koniecznym będzie przeprowadzenie oceny skutków Zielonego Ładu dla sektora rolnego i wyciągnięcie z niej wniosków. W kadencji 2024-2029 będziemy stać na stanowisku, że potrzeba mniej przepisów, ale lepszej jakości. Kluczowe znaczenie będzie miało przygotowanie zestawienia wpływu już przyjętych przepisów, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego czasu na konsultacje i dyskusje techniczne w przypadku nowych inicjatyw.

W tych trudnych czasach doceniamy wyciągniętą rękę i gotowość do uczestniczenia w dyskusjach, które są łatwiejsze dzięki strategicznemu dialogowi zainicjowanemu przez przewodniczącą Komisji Europejskiej, panią von der Leyen. Jesteśmy gotowi i aktywnie zaangażowani w działania, których celem jest, aby ten strategiczny dialog doprowadził do odtworzenia w sposób konstruktywny perspektyw dla rolników i spółdzielni rolniczych. Aby odpowiedzieć na wyzwania, przed którymi stoi sektor rolny oraz aby wykorzystać możliwości powstałe dzięki badaniom i innowacjom oraz nowym technologiom, a także aby pomóc rolnictwu i leśnictwu w powrocie na należne im miejsce, nowa Komisja w czasie swojej kadencji musi skupić się na 4 imperatywach:

  1. Następny unijny budżet musi odzwierciedlać liczne wyzwania, z którymi mierzą się rolnicy. 
  2. Polityka handlowa musi być spójna z ambicjami ustalonymi dla rynku wewnętrznego.
  3. Każdej propozycji dotyczącej rolnictwa musi towarzyszyć analiza wykonalności, musi być ona także przedyskutowana z zainteresowanymi podmiotami.
  4. Komisarz ds. rolnictwa i obszarów wiejskich powinien pełnić kluczową rolę wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej. 

Na kilka miesięcy przed kluczowymi wyborami jako aktorzy pierwszej wspólnotowej polityki, którzy wierzą w przyszłość Europy, z niecierpliwością czekamy na odpowiedź.  

Z wyrazami szacunku,

Christiane Lambert Lennart Nilsson

Przewodnicząca Copa Przewodniczący Cogeca