ZZR Samoobrona złożyła prośbę o interwencję na ręce następujących osób:
- Czesław Siekierski – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
- Michał Sztybel – Wojewoda Kujawsko-Pomorski
Związek Zawodowy Rolnictwa „Samoobrona „ zwraca się z prośbą o podjęcie działań mających na celu wprowadzenie równego i sprawiedliwego sposobu szacowania strat spowodowanych przez suszę w 2023 roku, oraz zastosowania instrumentów wsparcia również dla rolników, którzy z przyczyn błędnego działania aplikacji, jak również powodu nie otrzymania raportów sporządzonych przez gminne komisje szacujące zostali podwójnie poszkodowani.
Od samego początku wprowadzenia aplikacji „zgłoś szkodę rolniczą” w 2020 roku rolnicy zgłaszali wady działania tego systemu zarówno w odniesieniu do rozstrzygnięć merytorycznych jak i w zakresie błędów w obliczaniu strat na poszczególnych działkach oraz błędów w obliczaniu średniej wielkości produkcji z całego gospodarstwa w okresie ostatnich 3 lat. Błędy działania aplikacji zgłaszane były zarówno do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi jak i Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Ministerstwa Cyfryzacji odpowiadającego za informatyczną i programistyczną część budowy aplikacji. Praktycznie do każdej organizacji zaangażowanej w sprawy rolnictwa dochodziły niepokojące doniesienia o sprawności technicznej aplikacji , nieracjonalnych wynikach szacowania, oraz braku nadzoru nad funkcjonowanie aplikacji i pominiecie wszelkich praw wynikających z kodeksu administracyjnego w postępowaniach szacowania takich jak:
– różne poziomy szacowania strat na działkach rolnych w tej samej uprawie na tej samej działce ewidencyjnej położonej na tym samym kompleksie podatności na suszę
– nierealne wielkości przyjętej wartości produkcji dla niektórych upraw w tym tytoniu i warzyw
– brak możliwości aktywnego uczestniczenia w postępowaniu poprzez wnoszenie uwag, składanie skarg, przedstawiania wyjaśnień czy chociażby odwołania od ustaleń poczynionych przez organ
– kompletny brak odpowiedzi na problemy zgłaszane za pomocą portalu pomocy susza@coi.gov.pl- na 50 zgłoszonych błędów działania aplikacji nie otrzymano ani jednej odpowiedzi zwrotnej
Z założenia aplikacja obliczała poziom strat w produkcji roślinnej i zwierzęcej danego gospodarstwa rolnego na podstawie systemowo zweryfikowanych strat w uprawach i dodatkowo nieponiesionych i poniesionych kosztów w produkcji zwierzęcej. Jeżeli straty w dochodach wynosiły powyżej 30% średniej z trzech poprzednich lat, w aplikacji generowany był protokół oszacowania szkód powstałych w wyniku suszy w celu jego zatwierdzenia przez wojewodę. Średnia roczna produkcja rolna była ustalana na podstawie danych IERiGŻ-PIB w Warszawie pochodzących z FADN25, dotyczących średniej wielkości produkcji rolnej.
Jednakże widać, iż aplikacja nie zadziałała w sposób prawidłowy, a jedynym sposobem zanegowania ustaleń aplikacyjnych miały być protokoły suszowe sporządzane przez gminne komisje szacujące powołane np. w województwie kujawsko-pomorskim Rozporządzeniem Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 7 lipca 2023 WIR.IX.760.1.11.2023, które wskazywało, iż właściwe szacowanie strat suszowych i pilne sporządzenie przez Komisje raportów jest priorytetem prac zarówno Urzędu Wojewódzkiego jak i resortu rolnictwa. Urzędy Gmin powołały komisje, które przyjęły wnioski o szacowanie strat od rolników, dokonały oględzin działek na podstawie czego sporządziły protokoły szacowania strat, które następnie w terminie do końca października 2023 roku przekazały właściwemu Wojewodzie- bez żadnej odpowiedzi do dnia dzisiejszego.
W 2023 roku złożone zostało 1,24 mln wniosków obszarowych, o szacowanie strat suszowych w aplikacji wnioskowało 290 tyś rolników z czego w przypadku 139 tys. wniosków naliczono straty wynoszące powyżej 30% średniej rocznej produkcji roślinnej w gospodarstwie rolnym. Nie oznacza to jednak sprawiedliwego podziału środków gdyż są powiaty gdzie prawie wszystkie wioski suszowe zostały pozytywnie zakwalifikowane i takie, w których znikomy procent rolników uzyskał wymagany próg 30 %. Zgodnie z danymi IUNG W województwie kujawsko-pomorskim wszystkie 144 gminy objęte były suszą, z czego suszę stwierdzono na 90,54 % powierzchni – i był to drugi co do wielkości wynik strat suszowych, większy udział powierzchni objętej suszą miało tylko województwo wielkopolskie. Nie ma to jednak przełożenia na wyniki szacowania strat w aplikacji suszowej.
Dla przedstawienia skali absurdu wyliczeń aplikacji „zgłoś szkodę rolniczą” można się posłużyć przykładem powiatu grudziądzkiego. Obejmuje on swoim zasięgiem ok 2700 gospodarstw ubiegających się o dopłaty gdzie duża część obszarów położona jest na terenach ONW.
Zgodnie z danymi przedstawionymi przez IUNG w publikacji „ Raport dotyczy strat plonów szacowanych na koniec dwunastego okresu raportowania w Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej IUNG” z dnia 14 września 2024 roku straty w tym regionie wynosiły:
- w zbożach jarych od 61% na I klasie podatności gleb na suszę , 43% na II klasie i 26% na klasie III
- w zbożach ozimych od 51% na I klasie podatności gleb na suszę , 35% na II klasie i 21% na klasie III
- w kukurydzy od 51% na I klasie podatności gleb na suszę , 30% na II klasie i 21% na klasie III
- w roślinach strączkowych od 44% na I klasie podatności gleb na suszę , 31% na II klasie i 22% na klasie III
Mimo średnich strat w uprawie na poziomie 20-50% w prawie wszystkich szacowanych uprawach tylko 277 rolników niecałe 10 % otrzymało protokoły suszowe z aplikacji wskazujące na straty w wysokości 30% średniej rocznej produkcji roślinnej w gospodarstwie rolnym z trzech ostatnich lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły te szkody.
Protokoły uwzględniające bezpośrednią wizytę w gospodarstwie rolnika są jedyną rzeczywistą formą odzwierciedlenia strat w danym gospodarstwie rolnym. Niedopuszczalne jest tolerowanie sytuacji w której wynik działania algorytmu jest dla instytucji rządowych bardziej wiarygodny i adekwatny niż ciężka i mozolna praca wykonana przez pracowników komisji szacujących zwłaszcza, gdy pozbawia to otrzymania pomocy faktycznie poszkodowanych suszą rolników.
Zwracamy się więc z prośbą o jak najszybsze podjęcie interwencji, tak by na zasadach równego i sprawiedliwego traktowania dokonano rzetelnego szacowania strat. Rolnicy nie są ani odpowiedzialni za złe działanie aplikacji „zgłoś szkodę rolniczą” ani też nie powinni ponosić konsekwencji za nieudolność i brak funkcjonalności tego systemu.
Domagamy się uwzględnienia protokołów sporządzonych przez komisje szacujące w procesie przyznawania pomocy finansowej dla producenta rolnego, w którego gospodarstwie rolnym powstały szkody w uprawach rolnych spowodowane wystąpieniem w 2023 r. niekorzystnych zjawisk atmosferycznych oraz ustanowienie dodatkowych i adekwatnych do poniesionych strat środków pomocowych dla wszystkich producentów, którzy w 2023 roku ponieśli straty suszowe.
Z poważaniem
Marek Duszyński
Przewodniczący ZZR Samoobrona
Zmiany w zasadach warunkowości WPR
GAEC 2: W razie potrzeby odroczenie wejścia w życie niniejszej GAEC, aby umożliwić państwom członkowskim rozpoczęcie jej wdrażania dopiero po spełnieniu wszystkich warunków zapewniających skuteczne i praktyczne wdrożenie.
GAEC 6: Pozostawić państwom członkowskim możliwość określenia najbardziej wrażliwego okresu minimalnego pokrycia terenu, aby uwzględnić warunki agronomiczne i klimatyczne w każdym państwie członkowskim.
GAEC 7: Zniesienie wymogu stosowania płodozmianu na poziomie działki, szersze wykorzystanie dywersyfikacji upraw i/lub równoważnych praktyk.
GAEC 8: Zniesienie wymogu posiadania specjalnego minimalnego % na obszary i obiekty nieprodukcyjne. Utrzymanie elementów krajobrazu, zakaz wycinania żywopłotów i drzew w okresie lęgowym i wychowawczym ptaków oraz opcjonalnie wprowadzenie środków mających na celu unikanie inwazyjnych gatunków roślin
Warunek socjalny: Wyeliminowanie podwójnych kar (na mocy prawa krajowego w wyniku szczegółowych dyrektyw dotyczących pracy ORAZ na mocy warunkowości socjalnej WPR za przestrzeganie tych samych dyrektyw)
Kontrole i kary: Biorąc pod uwagę, że system monitorowania obszaru (AMS) jest obowiązkowy, Komisja powinna dopilnować, aby państwa członkowskie podczas przeprowadzania kontroli obniżyły poziom i współczynnik kontroli na miejscu. Ponadto Komisja powinna dać państwom członkowskim sygnał, że w tych wyjątkowych okolicznościach nie należy nakładać kar.
Zmiany i zatwierdzanie poprawek do planów strategicznych WPR: Uproszczenie przepisów, procedury i harmonogramu przyjmowania zmian do planów strategicznych WPR, tak aby można było szybciej zgłaszać zmiany, analizować je, podejmować decyzje i wdrażać je.
Czytaj więcej
